Fundacja już po raz piąty zapytała polskich seniorów m.in. o poczucie samotności, subiektywne poczucie dobrostanu psychicznego oraz faktycznie odczuwany wiek. Na co wskazują odpowiedzi?
Rodzina wielopokoleniowa to już przeszłość
Seniorzy odczuwają umiarkowany poziom samotności i dotyczy to w równym stopniu kobiet, jak i mężczyzn (odpowiednio 56 oraz 57 proc.). Zwykle mieszkają sami lub z jedną osobą, tak deklaruje nieco ponad 40 proc. z nich. Jedynie 10 proc. mieszka z więcej niż trzema osobami, co może wskazywać na rodzinę wielopokoleniową. Jednocześnie można zaobserwować potrzebę utrzymywania relacji społecznych wśród seniorów, prawie połowa spotyka się z rodziną lub przyjaciółmi co najmniej raz w tygodniu.
Dr Elżbieta Ostrowska, przewodnicząca Zarządu Głównego Polskiego Związku Emerytów i Rencistów orz członkini Rady ds. Polityki Senioralnej, podkreśla:
Na dobrostan życia osób starszych składa się wiele czynników, wśród których istotną rolę odgrywają relacje społeczne. Zapobiegają one samotności i marginalizacji seniorów. W polskiej tradycji i kulturze szczególną rolę odgrywają więzi rodzinne. Rodzina jest podstawowym miejscem budowania i kultywowania relacji. Dzieje się tak mimo zachodzących przemian społecznych i demograficznych.
Marta Sadurska, dyrektorka Centrum Usług Społecznych „Społeczna Warszawa”, dodaje:
Co czwarta osoba spotyka się z rodziną kilka razy w roku lub rzadziej. Może to świadczyć o postępującym osamotnieniu, emigracji członków rodziny, a także barierach zdrowotnych czy transportowych […]. Warto rozwijać lokalne inicjatywy wspierające więzi międzypokoleniowe. Mogą być to programy wolontariatu rodzinnego, spotkania międzypokoleniowe czy wsparcie w dojazdach. Potrzebne są też działania, które ułatwią kontakt na odległość, np. pomoc w obsłudze telefonu, internetu. Regularne kontakty z bliskimi to nie tylko lepszy nastrój, ale i dłuższe, zdrowsze życie.
O samotności osób starszych zaczynamy więcej myśleć i mówić szczególnie o tej porze roku, przed zbliżającymi się świętami Bożego Narodzenia. Wtedy też powstają najczęściej akcje społeczne, mające zwrócić uwagę na to zjawisko. Jednym z przykładów jest amerykańska firma Home Instead, która zajmuje się zapewnianiem opieki domowej seniorom. Spot kampanii „Home But Not Alone” (W domu, ale nie sam(a) – przyp. red.), nawiązuje do głośnego filmu świątecznego „Kevin sam w domu”, a wystąpił w niej nie kto inny, jak grający w filmie główną rolę Macaulay Culkin.
Dobrostan psychiczny lepszy u mężczyzn
W badaniu „Ocena potrzeb w zakresie wsparcia dla Seniorów w Polsce” 2025 poddano analizie również subiektywne poczucie dobrostanu psychicznego osób starszych, wykorzystując do tego celu standaryzowany test, opracowany przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).
Czytaj też: Masz wśród swoich bliskich seniorów? Sprawdź, czy jedli już dziś śniadanie
Dane wskazują na lepsze i rosnące wraz z wiekiem samopoczucie mężczyzn, u kobiet wskaźnik jest niższy i pozostaje na tym samym poziomie. Wciąż jednak najwyższy uzyskany średni parametr dla wszystkich grup wiekowych wynosi 12,19. Według opracowania WHO, każdy wynik poniżej wartości 13 oznacza poważne ryzyko depresji.
Konrad Schroeder, pomysłodawca inicjatywy „Moc dla Seniora”, mówi:
Możemy stanowczo stwierdzić, iż mamy do czynienia z bardzo poważnym wyzwaniem społecznym. Specjalną uwagę powinniśmy zwrócić na kobiety. W każdej z grup ich poziom samopoczucia psychicznego jest znacząco niższy – a w przedziale wiekowym 70-79 lat, różnica wynosi niemal 20 proc.
Wiek metrykalny to nie wiek odczuwany
Prawie połowa starszych osób, które wzięły udział w badaniu deklaruje, że czuje się młodziej, niż wskazuje na to ich metryka. Oznacza to, że wiek chronologiczny nie zawsze odzwierciedla rzeczywiste samopoczucie seniorów. Tylko u 41 proc. seniorów wiek odczuwany pokrywa się z rzeczywistym.
Katarzyna Scheer, prezeska Fundacji Biedronki, wyjaśnia.
Granice starości się przesuwają i coraz więcej osób w zaawansowanym wieku prowadzi aktywne życie, a społeczne stereotypy mogą za tymi zmianami nie nadążać […]. Ludzie starsi różnią się równie mocno jak młodzi, a przede wszystkim dalej marzą, planują, angażują się w różne sprawy, nawet jeśli z czasem sił mają mniej. Dlatego ważne jest, by nie myśleć o osobach starszych jak o jednolitej grupie, którą w największym stopniu określa wiek.
1.Badanie zostało przeprowadzone na próbie 1377 osób w wieku od 55 lat. Respondenci dobierani byli w sposób losowo-kwotowy. W celu uzyskania większej kontroli nad terytorialnym rozproszeniem próby każde województwo zostało podzielone na 5-6 warstw ze względu na wielkość miejscowości. Pełen raport: https://seniorapp.pl/eraport25, data dostępu: 14.11.2025 r.
