Badanie przeprowadzono w okresie od kwietnia 2019 do października 2022 roku na grupie 60 dorosłych mężczyzn, samoidentyfikujących się jako kibice konkretnych drużyn piłkarskich. Były nimi dwie najpopularniejsze i historycznie rywalizujące ze sobą drużyny Chile: Club Social y Deportivo Colo-Colo oraz Universidad de Chile, obie z Santiago.
U mężczyzn wykluczono zaburzenia neurologiczne lub psychiatryczne, stosowanie leków psychoaktywnych, przeciwwskazania do rezonansu magnetycznego, uraz głowy w wywiadzie i nadużywanie substancji psychoaktywnych.
Czytaj także: Autopilot w naszych głowach. Nowe badanie ujawnia, co kieruje naszymi działaniami
Przed badaniem, każdego z mężczyzn sklasyfikowano jako widza, kibica lub fanatyka na podstawie wyników Skali Fanatyzmu Kibiców Piłkarskich (FSFS – ang. Football Supporters Fanaticism Scale). Następnie każdy z nich został poddany funkcjonalnemu rezonansowi magnetycznemu mózgu (fMRI). Wyniki badania opublikowano w listopadzie tego roku w czasopiśmie Radiology.
Sześćdziesiąt trzy sekwencje bramek
Dane z funkcjonalnego rezonansu magnetycznego badacze uzyskali podczas oglądania przez uczestników trwającego 26 minut i 40 sekund nagrania wideo z 63 sytuacjami bramkowymi z meczów, w których brała udział drużyna piłkarska, której kibicują, rywale drużyny lub drużyna neutralna.
Przeprowadzono analizę całego mózgu, aby porównać reakcje neuronowe, gdy ulubiona drużyna zdobywała bramkę przeciwko odwiecznemu rywalowi (znaczące zwycięstwo) z bramką odwiecznego rywala przeciwko jego drużynie (znacząca porażka) oraz z warunkami kontrolnymi dla bramek niebędących bramkami rywali.
U kibiców piłki nożnej zaobserwowano silną aktywację obszarów układu nagrody w mózgu, gdy ich drużyna zdobywała bramki w porównaniu z innymi drużynami, co odzwierciedlało więzi wewnątrz grupy i wzmacniało tożsamość społeczną. Było to zrozumiałe i wynika z natury ludzkiej, zawsze jesteśmy skłonni być stronniczym i faworyzować grupę, z którą się identyfikujemy.
Znacząca porażka natomiast powodowała osłabienie sygnałów kontroli poznawczej i emocji w mózgu oraz zmniejszoną regulację swoich zachowań.
Poziom fanatyzmu a stopień kontroli emocji
W kolejnym etapie badań jego autorzy porównali stopień emocjonalnej reakcji oraz samokontroli zachowań w sytuacji porażki ulubionej drużyny, z wynikami ze Skali Fanatyzmu. Analiza miała na celu identyfikację ewentualnej korelacji pomiędzy jednym a drugim wynikiem.
Naukowcy ustalili, że taka korelacja istnieje, a efekt ten jest szczególnie nasilony u osób o najwyższym poziomie fanatyzmu według Football Supporters Fanaticism Scale. Wyjaśnia to zwiększoną reaktywność emocjonalną podczas porażek oraz sugeruje większą podatność na chwilowe zaburzenia samokontroli w określonych sytuacjach.
Okazuje się ponadto, że ten sam, odpowiadający za wskazane funkcje badany obszar mózgu, czyli brzuszno-przyśrodkowa kora przedczołowa, odzwierciedla tożsamość społeczną i przynależność do grupy, również w doniesieniach dotyczących fanatyzmu politycznego i religijnego. Oznacza to, że mechanizmy te mogą rozciągać się na inne formy intensywnej identyfikacji grupowej, w tym konflikty polityczne czy religijne.
Kluczowe zatem przy próbie przewidywania zachowań w sytuacjach dotyczących zarówno piłki nożnej, jak i religii czy polityki jest rozróżnienie, czy mamy do czynienia z kibicem, czy już z fanatykiem. Fanatyzm bowiem reprezentuje skrajną przynależność, sprzyjającą przywiązaniu do radykalnych ideologii, podczas gdy kibic to po prostu fan.
Badacze podkreślają jednocześnie, że potencjalnym czynnikiem chroniącym przed podatnością na zachowania fanatyczne może być prawidłowy rozwój neuropsychologiczny na wczesnym etapie życia.
