Naukowcy z Centre Hospitalier Universitaire de Bordeaux we Francji odkryli, że osoby z większymi wahaniami masy ciała mają znacznie wyższe ryzyko pogorszenia funkcji nerek, niezależnie od wskaźnika masy ciała (BMI) czy innych znanych czynników ryzyka. Badanie opublikowane w Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism jest pierwszym, które jednoznacznie wykazuje taką zależność.
Czytaj też: Zdrowa dieta nie wystarczy. W przypadku posiłków liczy się każda godzina
Szczególnie narażone są osoby z cukrzycą typu 1, które do tej pory kojarzono głównie ze szczupłą sylwetką. Rosnąca liczba osób z nadwagą i otyłością w tej grupie sprawia, że problem nabiera nowego wymiaru, o czym mówi dr Marion Camoin, główna autorka pracy:
Nasze badanie wykazało, że duża zmienność masy ciała jest powiązana z wyższym ryzykiem różnych etapów progresji cukrzycowej choroby nerek (DKD), niezależnie od tradycyjnych czynników ryzyka.
Efekt jojo szkodzi także nerkom
Badacze przeanalizowali dane 1432 uczestników długoterminowych badań DCCT/EDIC, które śledziły zdrowie pacjentów z cukrzycą typu 1 przez sześć lat. Kluczowym wskaźnikiem oceny efektu jojo było narzędzie VIM (ang. variability independent of the mean), mierzące fluktuacje masy ciała niezależnie od jej średniej wartości. Naukowcy oceniali funkcjonowanie nerek na podstawie sześciu wskaźników, z których najważniejszy to eGFR, czyli szacunkowo wyliczany wskaźnik przesączania kłębuszkowego w oparciu o stężenie kreatyniny w surowicy krwi. Poziom eGFR poniżej 90 ml/min/1,73 m2 może wskazywać na zaburzenie pracy nerek i powinien skłonić do wizyty u lekarza.
Czytaj też: Ta dieta budzi duże kontrowersje, ale czegoś takiego się nie spodziewaliśmy
Osoby z największymi wahaniami masy ciała miały o 40 proc. większe ryzyko spadku eGFR, co oznaczało wyraźne pogorszenie funkcji nerek. U tych pacjentów częściej występowała także albuminuria – stan, w którym białko albumina pojawia się w moczu w nadmiernych ilościach, co jest objawem chorób nerek. Podobne wyniki uzyskano, analizując inne wskaźniki uszkodzenia nerek, co potwierdza szkodliwy wpływ efektu jojo na ten narząd.
Choć dokładne mechanizmy prowadzące do uszkodzeń nerek w wyniku wahań wagi nie są jeszcze w pełni poznane, naukowcy wskazują kilka potencjalnych wyjaśnień. Osoby z cukrzycą typu 1 stosują insulinoterapię, która może sprzyjać przybieraniu na wadze i zwiększać skalę efektu jojo. Cykliczne zmiany masy ciała mogą również powodować dodatkowe obciążenie układu sercowo-naczyniowego, prowadząc do skoków ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu, co negatywnie wpływa na funkcjonowanie nerek. Wahania wagi mogą także zwiększać stres oksydacyjny i wywoływać stany zapalne, które stopniowo uszkadzają naczynia krwionośne w nerkach.
Eksperci podkreślają, że kluczowym elementem profilaktyki jest stabilizacja masy ciała. Dr Camoin i jej zespół sugerują, że strategie odchudzania u osób z cukrzycą typu 1 powinny skupiać się na długoterminowej stabilności wagi, a nie na drastycznych dietach.
Aby chronić się przed efektem jojo, warto unikać restrykcyjnych diet, takich jak diety niskokaloryczne, jednoskładnikowe lub eliminacyjne, które często prowadzą do szybkiej utraty masy ciała, ale równie szybko kończą się jej ponownym przyrostem. Kluczowe jest wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych, opartych na zbilansowanej diecie bogatej w błonnik, białko i zdrowe tłuszcze. Regularna aktywność fizyczna jest równie istotna, ponieważ wspiera kontrolę masy ciała bez nagłych wahań.
Badania sugerują, że podejście do redukcji masy ciała powinno koncentrować się na trwałych zmianach stylu życia, a nie krótkoterminowych rozwiązaniach. Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna i świadome podejście do masy ciała mogą pomóc nie tylko w profilaktyce chorób nerek, ale także w ogólnym poprawieniu jakości życia.
