Cukrzyca typu 2 to globalne wyzwanie zdrowotne, dotykające około 90 proc. wszystkich diabetyków. Choroba rozwija się w wyniku insulinooporności, czyli osłabionej reakcji organizmu na insulinę, co prowadzi do przewlekłego podwyższenia poziomu cukru we krwi. Podstawowe metody leczenia obejmują zmianę stylu życia – zdrową dietę, aktywność fizyczną i kontrolę masy ciała. Gdy te środki zawodzą, wprowadzane są leki obniżające poziom glukozy, z metforminą jako preparatem pierwszego rzutu. Pomaga ona w kontrolowaniu cukrzycy poprzez hamowanie wytwarzania glukozy w wątrobie, poprawę wrażliwości komórek na działanie insuliny oraz spowolnienie procesu wchłaniania cukru w jelitach. Nie wpływa na zwiększenie produkcji insuliny przez trzustkę, więc nie wywołuje hipoglikemii. Niestety, nie u wszystkich pacjentów terapia jest skuteczna, co skłania naukowców do poszukiwania nowych rozwiązań.
Nowy lek roślinny na cukrzycę typu 2
Tu na scenę wkracza berberyna. Jest to naturalny alkaloid występujący w roślinach, takich jak berberys, gorzknik kanadyjski czy cynowód chiński. W tradycyjnej medycynie chińskiej stosowana była od wieków w leczeniu problemów trawiennych, stanów zapalnych i infekcji. W ostatnich latach zainteresowanie berberyną wzrosło ze względu na jej potencjalne działanie hipoglikemiczne oraz korzyści metaboliczne, w tym obniżanie poziomu cholesterolu LDL i poprawę funkcjonowania wątroby.
Czytaj też: Nie każda cukrzyca jest taka sama. Nowe badania zmieniają spojrzenie na ryzyko chorób serca
W poszukiwaniu skuteczniejszych metod leczenia cukrzycy naukowcy z Pekińskiego Szpitala Uniwersyteckiego przeprowadzili badania nad pochodną berberyny – ursodeoksycholanem berberyny, czyli HTD1801. Substancja ta wcześniej była testowana w kontekście niealkoholowego stłuszczenia wątroby, a wyniki wskazywały również na jej korzystny wpływ na poziom glukozy we krwi u pacjentów z cukrzycą typu 2.
Aby ocenić skuteczność HTD1801 w leczeniu samej cukrzycy, w nowym badaniu klinicznym wzięło udział 113 pacjentów, których poziom cukru we krwi nie był odpowiednio kontrolowany za pomocą diety i ćwiczeń. Średni wiek uczestników wynosił 54 lata. Pacjentów podzielono na trzy grupy – jedna otrzymywała placebo, druga 500 mg HTD1801 dwa razy dziennie, a trzecia 1000 mg HTD1801 dwa razy dziennie.
Głównym celem badania było sprawdzenie, czy HTD1801 obniży poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c), czyli wskaźnika obrazującego średni poziom cukru we krwi w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy. Na początku badania pacjenci mieli poziom HbA1c między 7 a 11 proc., przy średniej wynoszącej 8,2 proc. Po 12 tygodniach w grupie placebo odnotowano spadek HbA1c o 0,3 proc. W grupie przyjmującej 500 mg HTD1801 dwa razy dziennie spadek wyniósł 0,7 proc. Najbardziej spektakularne wyniki uzyskano w grupie otrzymującej 1000 mg HTD1801 dziennie – spadek HbA1c wyniósł 1,0 proc., co stanowi klinicznie istotne obniżenie poziomu cukru we krwi.
W tej grupie ponad połowa pacjentów (dokładnie 55,9 proc.) osiągnęła poziom HbA1c poniżej 7 proc., a u 29,4 proc. uczestników udało się go obniżyć do wartości poniżej 6,5 proc. Oprócz poprawy glikemii HTD1801 wpłynął również na inne parametry zdrowotne – poprawił metabolizm glukozy, zmniejszył insulinooporność, obniżył poziom złego cholesterolu LDL i ograniczył wskaźniki stanu zapalnego oraz ryzyka sercowo-naczyniowego. Co istotne, w żadnej z grup pacjenci nie doświadczyli istotnego wzrostu masy ciała, co jest częstym problemem w przypadku niektórych leków na cukrzycę.
Lek był ogólnie dobrze tolerowany, choć odnotowano pewne skutki uboczne. Występowały one we wszystkich trzech grupach, w tym placebo. Cztery osoby zgłosiły poważne efekty uboczne, ale w większości przypadków skutki były łagodne do umiarkowanych. Jeden pacjent miał łagodny epizod hipoglikemii, ale nie uznano go za wywołany HTD1801. Nie wykryto żadnych poważnych nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych, pomiarach EKG czy badaniach fizykalnych.
Naukowcy podsumowali swoje badania, wskazując, że w przeprowadzonym badaniu klinicznym fazy 2 HTD1801 w dawkach 500 mg i 1000 mg dwa razy dziennie znacząco obniżył poziom HbA1c w porównaniu z placebo po 12 tygodniach. Dodatkowo wykazano poprawę parametrów metabolicznych i kardiologicznych, co sugeruje szerokie działanie terapeutyczne tego preparatu.
Choć wyniki opisane w JAMA Network Open są obiecujące, konieczne są dalsze, większe badania kliniczne, aby ocenić długoterminową skuteczność i bezpieczeństwo HTD1801. W razie sukcesu lek może stać się wartościowym narzędziem w zwalczaniu cukrzycy typu 2, stosowanym samodzielnie lub w połączeniu z innymi terapiami.
