Ćwiczenia fizyczne są powszechnie uznawane za najskuteczniejszą metodę kontrolowania masy ciała i ochrony przed chorobami metabolicznymi, jak cukrzyca typu 2 czy choroby sercowo-naczyniowe. Dotychczas mechanizm odchudzający przypisywano głównie zwiększonemu zużyciu energii i zmianom hormonalnym, m.in. wzrostowi poziomu endorfin i adiponektyny.
Czytaj też: Ważny krok w leczeniu otyłości. Nowa dawka semaglutydu pozwala zrzucić ponad 25 procent masy ciała
Zespół badaczy z Baylor College of Medicine udowodnił jednak, że trening to także złożony proces chemiczny. W jego trakcie powstaje laktoilofenyloalanina (Lac-Phe), która odgrywa kluczową rolę w regulacji apetytu. Już wcześniejsze eksperymenty wskazywały, że poziom tego metabolitu gwałtownie wzrasta po wysiłku zarówno u ludzi, jak i u myszy czy koni wyścigowych. Podanie syntetycznego Lac-Phe myszom skutkowało wyraźnym zmniejszeniem poboru pokarmu, bez widocznych skutków ubocznych. Dotąd jednak nie było jasne, w jaki sposób cząsteczka „przekonuje” mózg, by przestał wysyłać sygnały głodu.
Lac-Phe to naturalna tajna broń w odchudzaniu
Najświeższe badanie, opublikowane w Nature Metabolism, ujawnia szczegółowy mechanizm działania Lac-Phe. Naukowcy skupili się na dwóch populacjach neuronów w podwzgórzu – AgRP w jądrze łukowatym oraz neuronach jądra przykomorowego (PVN). Pierwsze z nich pobudzają apetyt, drugie go hamują. W normalnych warunkach neurony AgRP wysyłają sygnały hamujące PVN, co aktywuje uczucie głodu.
Czytaj też: Tabletka zamiast zastrzyku. Nowa era leków na otyłość coraz bliżej
Eksperymenty wykazały, że Lac-Phe bezpośrednio działa na neurony AgRP poprzez kanały potasowe wrażliwe na ATP (KATP). Aktywacja tych kanałów zmniejsza pobudliwość AgRP, co automatycznie odblokowuje aktywność PVN i hamuje apetyt. Gdy badacze farmakologicznie lub genetycznie zablokowali kanały KATP, Lac-Phe traciła zdolność tłumienia łaknienia – potwierdzając, że właśnie ten szlak jest kluczowy.
Dr Yang He z Baylor College of Medicine, współautor badania, mówi:
Kiedy Lac-Phe aktywuje kanały KATP w neuronach AgRP, komórki stają się mniej aktywne. To pozwala neuronom PVN wysyłać sygnał sytości. Zablokowanie kanałów KATP całkowicie znosi ten efekt.
Badacze porównali różne formy aktywności fizycznej i odkryli, że najwięcej Lac-Phe powstaje po krótkich, bardzo intensywnych treningach, takich jak sprinty czy podnoszenie ciężarów. Umiarkowany wysiłek, np. jazda na rowerze długodystansowym, również zwiększa stężenie metabolitu, ale w mniejszym stopniu. To może tłumaczyć, dlaczego intensywne treningi interwałowe (HIIT) są szczególnie skuteczne w kontroli masy ciała.
Co ciekawe, naukowcy wykazali, że nawet podanie Lac-Phe z zewnątrz wywołuje identyczny efekt, jakby organizm sam ją wytworzył w trakcie ćwiczeń. To otwiera możliwość opracowania leku lub suplementu, który imitowałby biochemiczne konsekwencje treningu.
Potencjalna alternatywa dla leków GLP-1
Obecnie najgłośniej o farmakologicznych metodach leczenia otyłości jest w kontekście agonistów receptora GLP-1, takich jak semaglutyd. Choć skuteczne, leki te nierzadko powodują dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego – nudności, wymioty czy biegunki. Lac-Phe, przynajmniej w badaniach na zwierzętach, nie wywoływał podobnych skutków ubocznych. Odkrycie tego mechanizmu otwiera ekscytującą możliwość stworzenia terapii regulującej apetyt w sposób naturalny, bez typowych efektów ubocznych.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) liczba osób z otyłością na świecie potroiła się od 1975 roku. Szacuje się, że dziś ponad miliard ludzi cierpi na nadwagę lub otyłość, co znacząco zwiększa ryzyko cukrzycy, chorób serca, udarów mózgu czy niektórych nowotworów. Polska nie jest wyjątkiem – według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego już co czwarty dorosły Polak ma BMI powyżej 30. Wprowadzenie nowych, skutecznych metod kontroli apetytu i masy ciała mogłoby znacząco zmniejszyć obciążenie systemów opieki zdrowotnej.
