Najnowsze badania wskazują, że melatonina – hormon znany przede wszystkim z regulacji rytmów dobowych – może mieć dodatkowe korzyści dla zdrowia. Mała próba kliniczna sugeruje, że odpowiednia suplementacja może wspierać naprawę uszkodzeń DNA u pracowników nocnych zmian. Choć wyniki opisane w BMJ Journals są obiecujące, naukowcy podkreślają konieczność przeprowadzenia większych badań w celu potwierdzenia długoterminowych efektów i potencjalnej roli melatoniny w prewencji nowotworów.
Melatonina przydatna dla “nocnych marków”
Ludzki organizm ewolucyjnie przystosował się do funkcjonowania w cyklu dobowym, w którym noc służy regeneracji, a dzień aktywności. Jednak współczesny model pracy zmusza miliony osób do pracy w nocy, co zaburza naturalny rytm biologiczny. U osób pracujących na nocną zmianę obserwuje się obniżony poziom melatoniny, co osłabia zdolność organizmu do naprawy uszkodzeń oksydacyjnych DNA.
Czytaj też: Czy sen można zhakować? Zaskakujący związek między rozmiarem źrenicy a pamięcią
Uszkodzenia te powstają jako produkt uboczny procesów metabolicznych w komórkach i, jeśli nie zostaną skutecznie naprawione, mogą prowadzić do mutacji oraz zwiększonego ryzyka nowotworów. Dlatego naukowcy poszukują sposobów na wsparcie mechanizmów regeneracyjnych organizmu u osób, których rytm dobowy jest zaburzony przez pracę w nocy.
Aby zbadać wpływ melatoniny na naprawę DNA, naukowcy przeprowadzili randomizowane badanie kliniczne z udziałem 40 pracowników nocnych zmian. Uczestnicy zostali podzieleni na dwie grupy – połowa otrzymywała 3 mg melatoniny dziennie na godzinę przed snem, a druga połowa placebo. Badanie trwało cztery tygodnie.
Każdy z uczestników pracował co najmniej dwa kolejne nocne dyżury w tygodniu, trwające minimum siedem godzin, a także nie cierpiał na zaburzenia snu ani przewlekłe choroby. Aby ocenić skuteczność naprawy DNA, naukowcy analizowali poziom 8-hydroksy-2-deoksyguanozyny (8-OH-dG) – markera zdolności naprawy DNA – w próbkach moczu pobranych podczas dwóch okresów snu dziennego oraz nocnej pracy, przed rozpoczęciem eksperymentu i po jego zakończeniu.
Po czterech tygodniach zaobserwowano istotne różnice w poziomie 8-OH-dG. U uczestników, którzy przyjmowali melatoninę, poziom tego markera podczas snu dziennego był o 80 proc. wyższy niż w grupie placebo, co sugeruje zwiększoną zdolność naprawy DNA. Jednak nie zaobserwowano podobnego efektu podczas nocnej pracy.
Wyniki te sugerują, że melatonina może wspierać mechanizmy naprawcze organizmu w ciągu dnia, kiedy osoby pracujące na nocnych zmianach śpią. Może to być istotne, ponieważ skuteczna naprawa uszkodzeń DNA jest kluczowa dla prewencji mutacji prowadzących do nowotworów. Naukowcy podkreślają jednak, że badanie miało ograniczenia – niewielką liczbę uczestników, z których większość pracowała w sektorze ochrony zdrowia, co może ograniczać możliwość uogólnienia wyników na inne grupy zawodowe.
Choć wyniki są obiecujące, badacze zwracają uwagę, że potrzebne są większe i długoterminowe badania, aby określić optymalne dawki melatoniny i jej długofalowy wpływ na zdrowie. Ważnym zagadnieniem jest również ocena ekspozycji na naturalne światło, które ma istotny wpływ na poziomy melatoniny w organizmie.
Nocne zmiany są nieuniknioną częścią współczesnej gospodarki – od służby zdrowia po transport i przemysł. Z tego powodu konieczne jest poszukiwanie metod minimalizowania negatywnego wpływu pracy w nocy na zdrowie. Jeśli dalsze badania potwierdzą skuteczność melatoniny w naprawie DNA i redukcji ryzyka nowotworów, może się ona stać powszechnie rekomendowanym suplementem dla osób pracujących w systemie zmianowym.
