Prace zespołu badawczego Ponce Health Sciences University w Portoryko miały na celu pełne zrozumienie zmian neuroanatomicznych, zachodzących w mózgu kobiet w okresie menopauzy. W tym celu badacze przeanalizowali wszystkie badania prowadzone na ten temat, w latach 2020–2025. Czego się dowiedzieli?
Naukowcy zidentyfikowali wywołane przez hormony spójne wzorce modyfikacji w mózgu, które mogą pomóc w wyjaśnieniu zmian w myśleniu, nastroju i ogólnym stanie zdrowia, jakie występują w okresie menopauzy. Zespół przedstawił swoje odkrycia na dorocznym spotkaniu The Menopause Society w październiku 2025 r.
Menopauza a spadek objętości istoty szarej
Jednym ze zjawisk odnotowanych w przeglądzie było zmniejszenie objętości istoty szarej w mózgu. Składająca się z ciał komórek nerwowych i ich wypustek, a także komórek glejowych, odpowiada za przetwarzanie informacji, podejmowanie decyzji, uczenie się oraz pamięć.
Czytaj też: Migrena w cieniu menopauzy. Polka analizuje hormonalne pułapki bólu głowy
Tym samym zmniejszenie jej objętości wiąże się z pogorszeniem tych funkcji poznawczych. Chociaż wydaje się to niepokojące, po dalszych analizach naukowcy stwierdzili, że objętość istoty szarej może jednak częściowo powrócić do normy w okresie postmenopauzalnym. Wskazuje to zatem na możliwość adaptacji i reorganizacji mózgu z czasem.
Zmiany hormonalne a hiperintensywność istoty białej
Zespół badawczy zauważył również pewien wzorzec w wynikach badań związanych z menopauzą i istotą białą, zbudowaną z wypustek neuronów, otoczonych osłonkami mielinowymi. Zmiany dotyczą hiperintensywności istoty białej, co objawia się jasnymi plamami, widocznymi w rezonansie magnetycznym.
Zwykle, podwyższona intensywności sygnału jest wynikiem m.in. uszkodzenia małych naczyń krwionośnych mózgu lub procesów zapalnych, a także demielinizacji np. w przebiegu stwardnienia rozsianego (SM). Okazuje się, że jednak nie tylko, mogą mieć na to wpływ również wahania poziomu hormonów płciowych.
A ponieważ funkcją istoty białej jest przesyłanie sygnałów nerwowych pomiędzy różnymi obszarami mózgu i rdzenia kręgowego, uszkodzenie tych szlaków komunikacyjnych prowadzić może do objawów neurologicznych, takich m.in. problemy z pamięcią, koncentracją i do tzw. mgły mózgowej.
Naukowcy wskazują, że hiperintensywność istoty białej była bardziej nasilona u kobiet, które przeszły wczesną menopauzę i u których występowały częste objawy naczynioruchowe, czyli m.in. uderzenia gorąca i nocne poty.
Czy kobiety powinny obawiać się skutków menopauzy dla mózgu?
Wyniki analiz naukowców jednoznacznie sugerują, że menopauza może prowadzić do mierzalnych zmian w strukturze mózgu, które mogą wpływać na pamięć, myślenie i nastrój. Pytanie, czy w związku z tym kobiety powinny martwić się długoterminowymi skutkami tych zmian, np. ich wpływem na rozwój procesów neurodegeneracyjnych?
Dr n. med. Stephanie Faubion, dyrektor medyczny Menopause Society komentuje:
Przestrzegam przed nadmiernym niepokojem z powodu niektórych powiązań między menopauzą a utratą objętości istoty szarej. Kobiety, które doświadczają zapominania lub trudności z koncentracją w okresie menopauzy, nie powinny zakładać, że jest to sygnał czegoś poważniejszego. Aktualnie nie ma dowodów na to, że objawy „mgły mózgowej” w okresie menopauzy są związane z późniejszym ryzykiem demencji, co jest pocieszające.
