Preparaty, takie jak Ozempic, Wegovy czy Trulicity – wszystkie należą do agonistów receptora GLP-1 – wywołują uczucie sytości i spowalniają opróżnianie żołądka. Efekt bywa spektakularny, ale po zaprzestaniu podawania leków apetyt powraca, a organizm w krótkim czasie odzyskuje utraconą masę. Według danych klinicznych większość pacjentów w ciągu roku od odstawienia notuje znaczący przyrost wagi, co podważa długofalową skuteczność tych terapii.
RES-010 to lek, który obiecuje trwałą utratę wagi
Na dorocznym zjeździe European Association for the Study of Diabetes w Wiedniu badacze z Resalis Therapeutics przedstawili wyniki dotyczące RES-010 – nowego leku o zupełnie innym mechanizmie. Substancja jest oligonukleotydem antysensownym, syntetycznym fragmentem kwasu nukleinowego zaprojektowanym tak, by blokować mikroRNA o nazwie miR-22. To właśnie ten niewielki regulator genów pełni rolę „mistrza ceremonii” w procesach związanych z gromadzeniem i spalaniem tłuszczu.
Czytaj też: Ważny krok w leczeniu otyłości. Nowa dawka semaglutydu pozwala zrzucić ponad 25 procent masy ciała
Hamowanie miR-22 prowadzi do zwiększenia liczby i aktywności mitochondriów – „elektrowni” komórkowych – oraz do przebudowy tkanki tłuszczowej. Biała tkanka tłuszczowa, magazynująca energię, ulega częściowej konwersji w brunatną, która tę energię spala, wytwarzając ciepło. Co istotne, lek nie wpływa na apetyt, lecz na sposób, w jaki organizm wykorzystuje kalorie.
Podawanie RES-010 myszom raz w tygodniu przez 5 miesięcy doprowadziło do 12-procentowej dodatkowej utraty masy ciała w porównaniu z grupą kontrolną, przy identycznej podaży kalorii. W eksperymentach na naczelnych efekt był równie imponujący: w ciągu 10 tygodni zwierzęta straciły około 15 proc. tkanki tłuszczowej, przy zaledwie 1 proc. spadku masy beztłuszczowej. Dla porównania semaglutyd – substancja czynna w Ozempicu – redukował tkankę tłuszczową o 16 proc., ale jednocześnie powodował aż 8 proc. utraty beztłuszczowej masy ciała, w tym mięśni i kości.
Obiecujące są dane dotyczące trwałości nowego leku. Gdy zwierzętom podawano jednocześnie semaglutyd i RES-010, a następnie oba leki odstawiono, masa ciała nie wracała do punktu wyjścia. To sugeruje, że RES-010 może „przeprogramować” metabolizm na dłużej, nawet po zakończeniu terapii.
Pierwsza faza badań klinicznych rozpoczęła się w listopadzie 2024 roku w Holandii i ma na celu ocenę bezpieczeństwa oraz wstępnej skuteczności leku u ludzi. Wyniki spodziewane są na początku 2026 roku. Jeśli potwierdzą się obserwacje z modeli zwierzęcych, RES-010 może stać się pierwszą terapią farmakologiczną, która nie tylko redukuje wagę, lecz faktycznie usuwa głęboką przyczynę otyłości, modyfikując sposób, w jaki komórki gospodarują energią.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że na świecie żyje ponad miliard osób z otyłością, a jej powikłania – od cukrzycy typu 2 po choroby sercowo-naczyniowe i niektóre nowotwory – należą do głównych przyczyn zgonów możliwych do uniknięcia. Dotychczasowe leki i programy dietetyczne poprawiają rokowania tylko u części pacjentów i wymagają długotrwałego stosowania, co generuje olbrzymie koszty.
Choć wyniki są niezwykle zachęcające, badacze podkreślają, że droga do wprowadzenia RES-010 na rynek jest długa. Organizm ludzki jest znacznie bardziej złożony niż modele zwierzęce, a działania niepożądane mogą ujawnić się dopiero w kolejnych fazach badań. Mimo to koncepcja, by walczyć z otyłością poprzez bezpośrednie przeprogramowanie metabolizmu, otwiera nowy rozdział w medycynie i daje nadzieję milionom ludzi na skuteczniejszą i trwalszą redukcję wagi.
