Postać włóknistoblaszkowa raka wątrobowokomórkowego (FL-HCC) to rzadka odmiana raka wątrobowokomórkowego (HCC), która stanowi 0,85–16 proc. wszystkich przypadków tego nowotworu. W odróżnieniu od HCC występuje u osób młodych, bez chorób przewlekłych. Objawy są zróżnicowane i często prowadzą do błędnych diagnoz, aż do momentu, gdy nowotwór jest już zaawansowany i zagrażający życiu. Co więcej, standardowe terapie stosowane w przypadku innych nowotworów wątroby okazują się nieskuteczne, a czasem wręcz szkodliwe w leczeniu FL-HCC.
Czytaj też: Guzy zniknęły całkowicie już po miesiącu! Immunoterapia CAR-T niszczy nowotwory, na które nie ma leku
Ostatnie odkrycia naukowców z Laboratorium Biofizyki Komórkowej Uniwersytetu Rockefellera, kierowanego przez prof. Sanforda M. Simona, przynoszą długo wyczekiwaną nadzieję. Badacze odkryli unikalny “podpis transkryptomiczny” FL-HCC – specyficzny wzór aktywacji genów, który odróżnia ten nowotwór od innych postaci raka wątroby. To przełomowe odkrycie umożliwiło rozpoczęcie pierwszego w swoim rodzaju badania klinicznego, w którym testowane jest połączenie dwóch obiecujących leków. Wyniki opisane w Nature Communications sugerują, że terapia może znacznie poprawić rokowania pacjentów.
Rzadki rak wątroby rozszyfrowany
Przełom w badaniach nad FL-HCC rozpoczął się w 2014 roku, gdy zespół prof. Simona odkrył, że przyczyną tego nowotworu jest fuzja dwóch genów: DNAJB1 i PRKACA, wynikająca z niewielkiej delecji w chromosomie 19. Historia ta nabrała szczególnego znaczenia, gdyż w badania zaangażowana była córka Simona, Elana, która sama cierpiała na FL-HCC.
Czytaj też: Guzy niszczone ultradźwiękami. Przełomowa technika już ratuje życie pacjentom
Ostatnie badania zespołu wykazały, że kluczowym problemem w FL-HCC nie jest sama fuzja genów, ale nadprodukcja podjednostki katalitycznej kinazy białkowej A (PKA), co prowadzi do molekularnego chaosu w komórkach nowotworowych. Brak równowagi między podjednostkami katalitycznymi i regulacyjnymi PKA stanowi główną przyczynę choroby, a wiedza ta pozwoliła zrozumieć, jak przekłada się to na sam nowotwór.
Naukowcy przeanalizowali dane genomowe i transkryptomiczne z ponad 1400 próbek różnych nowotworów wątroby, w tym 220 przypadków FL-HCC – największego zbioru danych w historii badań nad tym rakiem. Odkryli, że FL-HCC jest unikalnym podtypem nowotworu z charakterystycznym wzorem aktywności 301 genów, z których 35 jest wysoce specyficznych dla FL-HCC. Te geny mogą stać się podstawą nowej, bardziej precyzyjnej diagnostyki.
Dalsze analizy ujawniły, że zmiany w aktywności PKA prowadzą do podobnych skutków nawet w innych typach nowotworów, takich jak rak dróg żółciowych czy nowotwory trzustki. To odkrycie wskazuje, że FL-HCC i powiązane z nim choroby powinny być definiowane nie tylko na podstawie zmian w DNA, ale także wpływu tych zmian na funkcjonowanie białek.
Obecnie laboratorium prof. Simona prowadzi badanie kliniczne, w którym testowane jest połączenie dwóch leków: DT2216 i irynotekanu. Wcześniejsze badania wskazały, że taka kombinacja może skutecznie zwalczać FL-HCC. Program wspierają amerykańskie organizacje zajmujące się onkologią pediatryczną, w tym National Institutes of Health.
Jednocześnie prof. Simon wraz z zespołem uczestniczy w projekcie Cancer Grand Challenge, który ma na celu rozwój terapii skierowanych na degradację onkoprotein związanych z FL-HCC. Długofalowym celem jest stworzenie rozwiązań, które nie tylko poprawią rokowania pacjentów z FL-HCC, ale także znajdą zastosowanie w leczeniu innych trudnych do wyleczenia nowotworów.
