Rak trzustki wciąż pozostaje jednym z największych wyzwań współczesnej onkologii. W 90 proc. przypadków jest diagnozowany w zaawansowanym stadium, gdy guz zdążył już rozprzestrzenić się na inne narządy. Wynika to głównie z braku wyraźnych wczesnych objawów oraz braku skutecznych metod przesiewowych.
Czytaj też: CRISPR/Cas9, komórki tłuszczowe i głodujące nowotwory. Pomysłowa metoda walki z rakiem
Standardowe terapie, takie jak chirurgia, chemioterapia i radioterapia, mają ograniczoną skuteczność. Operacyjne usunięcie guza jest możliwe jedynie u około 20 proc. pacjentów, a nawet w tych przypadkach często dochodzi do nawrotu choroby. Zdaniem dr Vinoda Balachandrana z Olayan Center for Cancer Vaccines (OCCV) w Memorial Sloan Kettering Cancer Center, “pomimo postępów w leczeniu innych nowotworów, rak trzustki pozostaje oporny na większość dostępnych terapii, a wskaźnik przeżycia utrzymuje się na poziomie około 10 procent”. Ale stworzona szczepionka mRNA może to zmienić, wydłużając życie pacjentów nawet o 8-10 lat.
Przełomowa szczepionka mRNA wydłuży życie pacjentów z rakiem trzustki
Technologia mRNA, znana głównie dzięki szczepionkom przeciw COVID-19, była już wcześniej badana pod kątem zastosowania w onkologii. Zasada jej działania polega na dostarczeniu organizmowi “instrukcji” do produkcji białek, które pobudzają układ odpornościowy do walki z chorobą.
Czytaj też: Nowy test krwi wykrywa raka trzustki na długo przed pojawieniem się objawów
W przypadku raka trzustki wyzwaniem jest to, że nowotwór ten charakteryzuje się stosunkowo małą liczbą mutacji. Dla szczepionki mRNA kluczowe jest znalezienie unikalnych cech zmienionych komórek, na które można skierować atak układu odpornościowego. W przypadku raka trzustki długo uważano, że takich celów jest zbyt mało, aby szczepionka mogła działać skutecznie.
Nowe badania miały na celu sprawdzenie, czy spersonalizowane szczepionki mRNA mogą skutecznie pobudzić układ odpornościowy do walki z tym nowotworem. W badaniu klinicznym fazy I wzięło udział 16 pacjentów, których guzy nadawały się do operacyjnego usunięcia. Po zabiegu pacjenci otrzymali szczepionkę mRNA, dostosowaną do specyficznych cech ich nowotworów. Naukowcy obserwowali pacjentów przez cztery lata po operacji, oceniając odpowiedź immunologiczną organizmu. U 8 z nich szczepionka wywołała silną odpowiedź limfocytów T, które są kluczowe dla zwalczania komórek nowotworowych.
Szczególnie obiecujące jest to, że u pacjentów, którzy odpowiedzieli na szczepionkę, limfocyty T pozostawały aktywne przez długi czas. Szacuje się, że mogą one funkcjonować nawet przez 8 lat, a około 20 proc. z nich może przetrwać i działać przez dekady. To sugeruje, że szczepionka nie tylko pobudza układ odpornościowy, ale także może zapewnić długoterminową ochronę przed nawrotem choroby.
Choć wyniki opublikowane w Nature są niezwykle obiecujące, badania znajdują się dopiero w początkowej fazie. Kolejne etapy testów będą miały na celu sprawdzenie skuteczności szczepionki u większej grupy pacjentów i określenie jej rzeczywistego wpływu na długość przeżycia. Eksperci planują również badania nad bardziej uniwersalną szczepionką, która byłaby ukierunkowana na mutację KRAS – występującą w 90 proc. przypadków raka trzustki. Jeśli dalsze badania potwierdzą skuteczność terapii mRNA, może to oznaczać rewolucję w leczeniu tego nowotworu i szansę na dłuższe życie dla tysięcy pacjentów na całym świecie.
