Nowa technika leczenia zaćmy w Polsce. Skorzystają najmłodsi pacjenci

To pierwszy taki zabieg w Polsce i zwiastun nowego standardu leczenia. W warszawskim Centrum Zdrowia Dziecka przeprowadzono pionierską operację usunięcia wrodzonej zaćmy u dziecka z zastosowaniem unikatowej techniki „bag-in-the-lens”. Na czym ona polega?
Technika bag-in-the-lens /Fot. CZD

Technika bag-in-the-lens /Fot. CZD

W Klinice Okulistyki Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie zapisano nowy rozdział w historii medycyny dziecięcej. Z powodzeniem wykonano pierwszą w kraju operację leczenia wrodzonej zaćmy u dziecka przy użyciu techniki mikrochirurgicznej „bag-in-the-lens”. To szczególne wydarzenie ma ogromne znaczenie dla pacjentów, którzy zmagają się z ciężkimi, często zagrażającymi widzeniu wadami wrodzonymi. Do tej pory dostęp do tej metody był ograniczony do kilku wyspecjalizowanych ośrodków w Europie Zachodniej. Dzięki determinacji i wiedzy zespołu CZD, technika ta trafiła na stałe do praktyki klinicznej w Polsce.

Czytaj też: Komórki macierzyste zamiast sterydów? Ta terapia wyleczy poważne infekcje oczu

Od czasu pierwszego udanego zabiegu, operacje z wykorzystaniem tej zaawansowanej metody są regularnie wykonywane przez dr n. med. Mieszka Lachotę – wybitnego okulistę dziecięcego, który jako najmłodszy specjalista na świecie opanował technikę bag-in-the-lens.

Bag-in-the-lens to nowy standard w leczeniu zaćmy

Metoda, opracowana przez belgijską okulistkę prof. Marie-José Tassignon, opiera się na zupełnie innym podejściu do wszczepienia sztucznej soczewki niż klasyczne procedury stosowane od dziesięcioleci. Zamiast osadzać implant tylko w tylnej części torebki soczewki, chirurg wykonuje dwa precyzyjne otwory – w przedniej i tylnej torebce – i zakotwicza soczewkę w specjalnie zaprojektowanym rowku. Ta dwupłaszczyznowa stabilizacja radykalnie zmniejsza ryzyko przemieszczania się implantu oraz eliminuje jedno z najczęstszych powikłań – tzw. zaćmę wtórną, która wymaga kolejnych interwencji, często bolesnych i stresujących dla małych pacjentów.

Czytaj też: Regeneracja wzroku stała się faktem. Naukowcy odwracają ślepotę

Co więcej, zastosowana soczewka cechuje się wyjątkową stabilnością optyczną i mechaniczną, co pozwala zachować klarowność widzenia przez wiele lat bez konieczności dodatkowych zabiegów. Technika ta została uznana za jedno z największych osiągnięć współczesnej mikrochirurgii okulistycznej i obecnie znajduje zastosowanie w najlepszych klinikach na świecie – teraz także w Polsce.

Zespół lekarzy, który przeprowadził pierwszą w kraju operację leczenia zaćmy techniką bag-in-the-lens /Fot. CZD

Technika bag-in-the-lens przynosi korzyści wykraczające poza same parametry widzenia. Znacznie zmniejsza ryzyko powikłań takich jak jaskra wtórna – groźna choroba mogąca prowadzić do uszkodzenia nerwu wzrokowego i trwałej ślepoty. Zabieg pozwala także na łatwiejszą wymianę soczewki w przyszłości – np. po zakończeniu wzrostu gałki ocznej – co zwiększa szanse na precyzyjne dopasowanie korekcji wzroku do indywidualnych potrzeb rozwijającego się pacjenta.

Centrum Zdrowia Dziecka od lat wyznacza kierunki rozwoju pediatrii w Polsce. Wprowadzenie techniki bag-in-the-lens do codziennej praktyki operacyjnej jest kolejnym dowodem na to, że placówka ta nie boi się sięgać po nowoczesne rozwiązania i konsekwentnie wprowadza je z myślą o małych pacjentach. Zespół kliniki zapowiada również dalszy rozwój programu operacyjnego oraz chęć dzielenia się doświadczeniem z innymi ośrodkami okulistycznymi w kraju. W perspektywie kilku lat możliwe jest stworzenie krajowego centrum referencyjnego, które nie tylko będzie operować najtrudniejsze przypadki, ale również kształcić młodych chirurgów okulistycznych w jednej z najbardziej wymagających technik mikrochirurgii oka.

Zaćma u dzieci? To wcale nie takie rzadkie!

Zaćma to zmętnienie naturalnej soczewki oka, które prowadzi do stopniowego pogarszania się widzenia. Choć najczęściej kojarzona jest z procesem starzenia, może występować również u noworodków i niemowląt – wówczas mówimy o zaćmie wrodzonej. W tej postaci wada rozwija się już w życiu płodowym lub ujawnia się w pierwszych miesiącach życia dziecka. Wczesne wykrycie i leczenie są kluczowe, ponieważ wrodzona zaćma może poważnie zaburzyć rozwój układu wzrokowego i doprowadzić do trwałej ślepoty. Z tego względu jest uznawana za stan wymagający pilnej interwencji chirurgicznej. Leczenie zaćmy u dzieci jest jednak znacznie bardziej wymagające niż u dorosłych – zarówno ze względu na delikatność struktur oka, jak i konieczność uwzględnienia długofalowego rozwoju narządu wzroku.

Wrodzona zaćma występuje rzadko, ale jej znaczenie kliniczne jest bardzo poważne. Szacuje się, że dotyczy od 1 do 6 noworodków na 10 000 urodzeń. W krajach rozwiniętych, gdzie przesiewowe badania wzroku u noworodków są standardem, większość przypadków wykrywa się wcześnie – często już w pierwszych tygodniach życia.

W Polsce nie prowadzi się ogólnokrajowego rejestru wrodzonych zaćm, ale dane epidemiologiczne z innych krajów europejskich i WHO wskazują, że zaćma wrodzona stanowi jedną z głównych przyczyn odwracalnej ślepoty dziecięcej. Może mieć charakter izolowany lub towarzyszyć innym schorzeniom: genetycznym, zakaźnym (np. różyczce wrodzonej), metabolicznym czy zespołom wad wrodzonych.

Marcin PowęskaM
Napisane przez

Marcin Powęska

Biolog, dziennikarz popularnonaukowy, redaktor naukowy Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER). Autor blisko 10 000 tekstów popularnonaukowych w portalu Interia, ponad 50 publikacji w papierowych wydaniach magazynów "Focus", "Wiedza i Życie" i "Świat Wiedzy". Obecnie pisze także na łamach OKO.press.