W Klinice Okulistyki Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie zapisano nowy rozdział w historii medycyny dziecięcej. Z powodzeniem wykonano pierwszą w kraju operację leczenia wrodzonej zaćmy u dziecka przy użyciu techniki mikrochirurgicznej „bag-in-the-lens”. To szczególne wydarzenie ma ogromne znaczenie dla pacjentów, którzy zmagają się z ciężkimi, często zagrażającymi widzeniu wadami wrodzonymi. Do tej pory dostęp do tej metody był ograniczony do kilku wyspecjalizowanych ośrodków w Europie Zachodniej. Dzięki determinacji i wiedzy zespołu CZD, technika ta trafiła na stałe do praktyki klinicznej w Polsce.
Czytaj też: Komórki macierzyste zamiast sterydów? Ta terapia wyleczy poważne infekcje oczu
Od czasu pierwszego udanego zabiegu, operacje z wykorzystaniem tej zaawansowanej metody są regularnie wykonywane przez dr n. med. Mieszka Lachotę – wybitnego okulistę dziecięcego, który jako najmłodszy specjalista na świecie opanował technikę bag-in-the-lens.
Bag-in-the-lens to nowy standard w leczeniu zaćmy
Metoda, opracowana przez belgijską okulistkę prof. Marie-José Tassignon, opiera się na zupełnie innym podejściu do wszczepienia sztucznej soczewki niż klasyczne procedury stosowane od dziesięcioleci. Zamiast osadzać implant tylko w tylnej części torebki soczewki, chirurg wykonuje dwa precyzyjne otwory – w przedniej i tylnej torebce – i zakotwicza soczewkę w specjalnie zaprojektowanym rowku. Ta dwupłaszczyznowa stabilizacja radykalnie zmniejsza ryzyko przemieszczania się implantu oraz eliminuje jedno z najczęstszych powikłań – tzw. zaćmę wtórną, która wymaga kolejnych interwencji, często bolesnych i stresujących dla małych pacjentów.
Czytaj też: Regeneracja wzroku stała się faktem. Naukowcy odwracają ślepotę
Co więcej, zastosowana soczewka cechuje się wyjątkową stabilnością optyczną i mechaniczną, co pozwala zachować klarowność widzenia przez wiele lat bez konieczności dodatkowych zabiegów. Technika ta została uznana za jedno z największych osiągnięć współczesnej mikrochirurgii okulistycznej i obecnie znajduje zastosowanie w najlepszych klinikach na świecie – teraz także w Polsce.
Technika bag-in-the-lens przynosi korzyści wykraczające poza same parametry widzenia. Znacznie zmniejsza ryzyko powikłań takich jak jaskra wtórna – groźna choroba mogąca prowadzić do uszkodzenia nerwu wzrokowego i trwałej ślepoty. Zabieg pozwala także na łatwiejszą wymianę soczewki w przyszłości – np. po zakończeniu wzrostu gałki ocznej – co zwiększa szanse na precyzyjne dopasowanie korekcji wzroku do indywidualnych potrzeb rozwijającego się pacjenta.
Centrum Zdrowia Dziecka od lat wyznacza kierunki rozwoju pediatrii w Polsce. Wprowadzenie techniki bag-in-the-lens do codziennej praktyki operacyjnej jest kolejnym dowodem na to, że placówka ta nie boi się sięgać po nowoczesne rozwiązania i konsekwentnie wprowadza je z myślą o małych pacjentach. Zespół kliniki zapowiada również dalszy rozwój programu operacyjnego oraz chęć dzielenia się doświadczeniem z innymi ośrodkami okulistycznymi w kraju. W perspektywie kilku lat możliwe jest stworzenie krajowego centrum referencyjnego, które nie tylko będzie operować najtrudniejsze przypadki, ale również kształcić młodych chirurgów okulistycznych w jednej z najbardziej wymagających technik mikrochirurgii oka.
Zaćma u dzieci? To wcale nie takie rzadkie!
Zaćma to zmętnienie naturalnej soczewki oka, które prowadzi do stopniowego pogarszania się widzenia. Choć najczęściej kojarzona jest z procesem starzenia, może występować również u noworodków i niemowląt – wówczas mówimy o zaćmie wrodzonej. W tej postaci wada rozwija się już w życiu płodowym lub ujawnia się w pierwszych miesiącach życia dziecka. Wczesne wykrycie i leczenie są kluczowe, ponieważ wrodzona zaćma może poważnie zaburzyć rozwój układu wzrokowego i doprowadzić do trwałej ślepoty. Z tego względu jest uznawana za stan wymagający pilnej interwencji chirurgicznej. Leczenie zaćmy u dzieci jest jednak znacznie bardziej wymagające niż u dorosłych – zarówno ze względu na delikatność struktur oka, jak i konieczność uwzględnienia długofalowego rozwoju narządu wzroku.
Wrodzona zaćma występuje rzadko, ale jej znaczenie kliniczne jest bardzo poważne. Szacuje się, że dotyczy od 1 do 6 noworodków na 10 000 urodzeń. W krajach rozwiniętych, gdzie przesiewowe badania wzroku u noworodków są standardem, większość przypadków wykrywa się wcześnie – często już w pierwszych tygodniach życia.
W Polsce nie prowadzi się ogólnokrajowego rejestru wrodzonych zaćm, ale dane epidemiologiczne z innych krajów europejskich i WHO wskazują, że zaćma wrodzona stanowi jedną z głównych przyczyn odwracalnej ślepoty dziecięcej. Może mieć charakter izolowany lub towarzyszyć innym schorzeniom: genetycznym, zakaźnym (np. różyczce wrodzonej), metabolicznym czy zespołom wad wrodzonych.
