Badanie na temat korzystania dzieci z ekranów zostało przeprowadzone w czasie lekcji online poświęconych bezpieczeństwu w sieci. Dzieci odpowiadały na pytania, jak korzystają z kominikatorów, mediów społecznościowych. Nauczyciele liczyli, ile rąk podniesiono w górę.
– Sprawdziliśmy korzystanie z mediów społecznościowych na szerszą skalę, bo wiedzieliśmy, że na temat zachowań w sieci dzieci z klas 1-3 jest bardzo mało badań. Badanie wykonane zostało w lutym i marcu 2025, objęto nim 22 103 dzieci – informuje Łukasz Wojtasik, ekspert ds. bezpieczeństwa dzieci online.
– Kiedy prowadzę zajęcia online dla dzieci na temat bezpiecznego korzystania z internetu, pytam, jak dużo dzieci w klasach 1-3 korzysta z sieci, z TikToka, komunikatorów. W górze jest bardzo dużo rąk. Korzystają też z Instagrama, WhatsAppa, gdzie pojawiają się formy ciężkiej pornografii – dodaje.
Zapewnia, że próba jest reprezentatywna pod względem miejsca zamieszkania. Dzieci pytano, jak wiele z nich posiada smartfon, jak wiele korzysta z serwisów społecznościowych, jak dużo publikują i czy mieli niepokojące doświadczenia w sieci.
Czytaj także: Hejt w internecie. Jak dzieci łamią psychikę innym dzieciom
Co pokazuje badanie
Dzieci z klas 1-3 w sieci: 2/3 ma własnego smartfona, liczba „własnego” rośnie waz z wiekiem. 83 proc. tak małych dzieci korzysta z You Tube, 50 proc. – z mediów społecznościowych, przy czym 1/4 już coś w nich publikowało, mimo że są to dzieci, które dopiero co uczą się czytać i pisać. 21 proc. ma konta na Instagramie, 25 proc. na Messengerze, 1/3 na TikToku i ponad połowa używa WhatsApp. 1/3 dzieci nie czuje się bezpiecznie w sieci – spotkało je tam „coś niefajnego” – spośród tych, które na dobre korzystają z mediów społecznościowych, aż 62 proc. przyznało, że coś je niepokoiło w sieci. 51 proc. korzysta z komunikatorów.
– Mimo że swoją przygodę w sieci dopiero zaczynają, już mają negatywne doświadczenia – komentuje Szymon Wójcik, koordynator działu badawczego FDDS. – Twórcy portali społecznościowych rozkładają ręce, bo dzieci formalnie przyznają, że mają 13 lat.
Już pierwsza odsłona kampanii w 2015 r. „Homo tabletis” pokazała, że ponad połowa dzieci do 2 roku życia korzystała z tabletu. Dlatego pojawiły się kolejne odsłony kampanii
Nowe Domowe Zasady Ekranowe
– Przygotowane przez nas zasady korzystania z ekranów mówią nie tylko, jak mają korzystać z nich dzieci, ale także rodzice. Kolejne odsłony kampanii są takie: zatrzymaj się i zastanów, co dają ekrany dzieciom, w czym zagrażają, a w czym pomagają. W tym obszarze są wielkie zaniedbania rodzicielskie, bo nie ma świadomości, jakie zagrożenie dla rozwoju dziecka niesie ekran – informuje Ewa Dziemidowicz, psychoterapeutka z Poradni Dziecko w Sieci.
Ekspertka wyjaśnia, dlaczego zasady zostały zaktualizowane. Tworzyli je praktycy tacy jak: Aleksandra Lewandowska, krajowa konsultant ds. psychiatrii dzieci i młodzieży, dr Lidia Popek, prof. Krystyna Rymarczyk, dr Krzysztof Szwajca, dr Maciej Pilecki, dr Cezary Żechowski.
Czytaj także: Rozmowa to jest wysiłek. A ludzie nie lubią się wysilać. Jest nam jednak potrzebna do życia jak powietrze
10 Domowych Zasad Ekranowych:
1. Buduj relacje z dzieckiem, bo bez nich nie ma bezpieczeństwa w sieci. Korzystanie z ekranów należy kontrolować, bo kontrola jest czynnikiem gwarantującym prawidłowy rozwój dziecka;
2. Bez ekranów do 3. r.ż., a ten czas najlepiej przedłużyć do 5,6 r.ż. Mózg małego dziecka rozwija się najlepiej w relacji z rodzicami;
3. Najważniejsze jest towarzyszenie dziecku, dobieranie treści internetowych adekwatnych do jego wieku. Chodzi o wpływ szkodliwych treści: pornografii i przemocy, szkodliwych wzorców urody, brak możliwości obronienia się przed szkodliwymi algorytmami, według których zaprojektowane są media społecznościowe;
4. Czas na zabawę i ruch, przy czym nie należy bać się nudy dziecka. Ekrany wypierają aktywność ruchową, a mózg kocha ruch. Chodzi też o nabywanie kompetencji społecznych poprzez przebywanie z rówieśnikami;
5. Bez smartfona do 12 r. ż.;
6. Ograniczaj czas dziecka spędzony przed ekranem. Jeśli dziecko ma 3-6 lat, wystarczy jedna bajka nie codziennie; dzieci w wieku 6-9 lat – 1 godzina przed ekranami dziennie w krótkich sesjach;
10-12 lat – do dwóch godzin dziennie, ale tak, żeby to nie przekroczyło 1/3 czasu wolnego dziecka. Ważne, żeby ono miało ruch, relacje offline. Dziś bowiem dzieci korzystają z ekranów 5,5 godziny dziennie, a w weekendy 6 godzin;
7. Posiłki bez ekranu. Wiadomo, że telefony są siedliskiem brudu. Posiłek ponadto ma być relacją, przy stole ma odbywać się rozmowa;
8. Przed snem i w nocy bez ekranów. Dane pokazują, że współczesne nastolatki śpią źle, a korzystanie w ekranów skraca im długość snu. Jest on przerywany, dzieci sprawdzając w telefonie, która godzina, zaczynają przeglądać internet. A wiadomo, że deficyt snu może prowadzić do depresji;
9. Ważne jest przygotowanie dla całej rodziny jednego miejsca na smartfony. Może to być koszyczek, pudełko, skrzynka stojąca blisko gniazdka, żeby w nocy telefony ładować;
10. Bez mediów społecznościowych do 15 r. ż. Dzieci nie radzą sobie z algorytmami. Jeśli korzystają z komunikatora, to wyłącznie pod superwizją rodziców. Kontakt przez kominikatory powinien być raczej indywidualny, a nie w dużej grupie.
Czytaj także: „Wredne dziewczyny i Twoja córka” – książka o tym, że rodzic powinien być uważny
Specjalna strona internetowa poświęcona Zasadom
Nowym Domowym Zasadom Ekranowym towarzyszy strona www. Zawiera bardzo dużo treści o ekranach oraz opis zasad niekorzystania z nich.
– Wszystko w przystępnej, krótkiej formie. Jest wyjaśnienie, dlaczego warto wprowadzać zasady, dlaczego one mogą nie działać, co zrobić, kiedy dziecko się buntuje. W zakładce „wiedza” są podcasty i videocasty w ekspertami. Nie zabrakło też okienek dla rodziców, by mogli się podzielić swoimi doświadczeniami z wprowadzania domowych zasad ekranowych – wyjaśnia Zofia Mironiuk z FDDS.
„Domowe Zasady Ekranowe” to kampania społeczna realizowana przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę (FDDS) od 2021 roku . Jej celem jest promowanie zrównoważonego korzystania z technologii – tak, aby nie szkodziła rozwojowi i bezpieczeństwu dzieci, ani relacjom i zdrowiu całej rodziny. Sercem kampanii jest katalog zasad, które pomagają rodzinom ustalić jasne reguły korzystania z ekranów.
Po raz pierwszy przedstawiono wyniki SPRAWDZIANU 13+ – ogólnopolskiej diagnozy skuteczności ograniczeń wiekowych w mediach społecznościowych i komunikatorach.
SPRAWDZIAN 13+ to ogólnopolska inicjatywa Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, której celem była ocena skuteczności ograniczenia wiekowego 13+. „Od lat obserwujemy, że coraz młodsze dzieci korzystają z mediów społecznościowych i komunikatorów, mimo formalnych ograniczeń wiekowych. Postanowiliśmy to zweryfikować na dużej próbie – ponad 22 tysięcy uczniów i uczennic klas I–III szkół podstawowych z całej Polski. Wyniki pokazują realną skalę korzystania przez najmłodsze dzieci z serwisów, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla ich rozwoju i bezpieczeństwa”.
