Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD) to jedno z najczęstszych schorzeń prowadzących do utraty wzroku u osób po 50. roku życia. Choroba ta niszczy centralną część siatkówki, zwaną plamką żółtą, która odpowiada za ostre, szczegółowe widzenie. AMD występuje w dwóch postaciach: suchej i mokrej.
Czytaj też: Przełomowa terapia genowa przywraca wzrok niewidomym dzieciom
Mokra postać AMD, będąca bardziej agresywną formą choroby, wynika z niekontrolowanego wzrostu nieprawidłowych naczyń krwionośnych pod siatkówką. Naczynia te są delikatne, łatwo pękają i przeciekają, co prowadzi do obrzęku i trwałego uszkodzenia plamki żółtej. Chociaż mokre AMD stanowi tylko około 10 proc. wszystkich diagnozowanych przypadków, odpowiada za 90 proc. przypadków ślepoty związanej z tą chorobą.
Dotychczasowe leczenie polega głównie na podawaniu zastrzyków z inhibitorami VEGF, które spowalniają rozwój patologicznych naczyń. Jednak u wielu pacjentów terapia ta przestaje być skuteczna, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach choroby.
Komórki macierzyste nową bronią na AMD
Nowe badania przeprowadzone przez zespół Yong Liu z Third Military Medical University Southwest Hospital w Chinach sugerują, że bardziej radykalne podejście może przynieść lepsze rezultaty. Naukowcy opracowali metodę chirurgicznego usuwania patologicznych naczyń krwionośnych, a następnie przeszczepiania komórek siatkówki pochodzących z komórek macierzystych, aby zastąpić uszkodzoną tkankę.
Czytaj też: Magnes w oku, nadzieja na lepsze widzenie. Nowa metoda leczenia jaskry w Katowicach
Zastosowanie komórek macierzystych w leczeniu AMD nie jest nowym pomysłem, ale kluczową innowacją tej metody jest połączenie dwóch technik: usunięcia źródła problemu (nieprawidłowych naczyń) oraz regeneracji uszkodzonej siatkówki przy użyciu nowych komórek.
W badaniu klinicznym przeprowadzonym na 10 pacjentach z mokrym AMD naukowcy zastosowali swoją metodę i monitorowali efekty przez 12 miesięcy. Wyniki opisane w Stem Cell Reports okazały się bardzo obiecujące. U pacjentów, u których udało się całkowicie usunąć nieprawidłowe naczynia krwionośne, zaobserwowano poprawę struktury siatkówki oraz stabilizację lub polepszenie ostrości widzenia. Przeszczepione komórki macierzyste przetrwały, zintegrowały się z tkanką i wspierały jej regenerację.
Z kolei w przypadkach, gdzie usunięcie nieprawidłowych naczyń było tylko częściowe, pojawiły się powikłania w postaci przewlekłych krwawień i stanów zapalnych, a widzenie nie uległo poprawie. Ostatecznie naukowcy doszli do wniosku, że kluczowym czynnikiem warunkującym sukces terapii jest pełne i bezpieczne usunięcie patologicznych naczyń, co zapobiega stanom zapalnym i stwarza optymalne środowisko do przyjęcia przeszczepionych komórek.
Choć wyniki są obiecujące, badania obejmowały stosunkowo małą grupę pacjentów, więc konieczne jest powtórzenie eksperymentów na większej próbie. Jednym z największych wyzwań jest również długoterminowa trwałość przeszczepionych komórek. Wciąż nie wiadomo, jak długo będą one funkcjonować i czy pacjenci nie będą wymagać kolejnych przeszczepów.
Dodatkowo, wprowadzenie tej metody do powszechnego użytku wymaga opracowania bardziej zaawansowanych technik chirurgicznych oraz regulacji prawnych dotyczących terapii komórkami macierzystymi. Co ciekawe, prawdopodobnie można ją także wykorzystać w leczeniu jaskry, neuropatii nerwu wzrokowego oraz uszkodzeń rogówki. To może być prawdziwy przełom w okulistyce, ale sama terapia wymaga jeszcze dopracowania.
