Raport „Diagnoza zmian w opiece onkologicznej i hematoonkologicznej 2024”, przygotowany przez ekspertów All.Can Polska, to już piąta edycja kompleksowej analizy efektywności leczenia nowotworów w naszym kraju. Opracowanie nie tylko podsumowuje zmiany ostatnich miesięcy, ale stanowi swoisty audyt gotowości przed uruchomieniem Krajowej Sieci Onkologicznej – modelu mającego zreformować sposób organizowania, zarządzania i finansowania leczenia onkologicznego w Polsce.
Czytaj też: Leki są, pieniędzy brak. Polska onkologia na rozdrożu między refundacyjnym sukcesem a kryzysem NFZ
Aleksandra Rudnicka, przewodnicząca Prezydium All.Can Polska, mówi:
Diagnoza zmian w opiece onkologicznej i hematoonkologicznej” jest wyjątkowym, cyklicznym opracowaniem, które podsumowuje zmiany, jakie zaszły w obszarze onkologii i hematoonkologii. W 2025 r. rozpoczynamy wdrożenie Krajowej Sieci Onkologicznej (KSO), a niniejszy raport jest podsumowaniem działań, składających się na gotowość do realizacji tego kluczowego kroku na drodze wprowadzenia nowego modelu organizacji i zarządzania opieką onkologiczną.
Raport All.Can Polska wskazuje kluczowe obszary do poprawy
Eksperci wskazują pięć kluczowych obszarów: lepszą alokację zasobów, szersze wykorzystanie profilaktyki i badań przesiewowych, szybszy dostęp do innowacyjnych terapii, uwzględnienie głosu pacjenta w procesach decyzyjnych oraz ułatwienie udziału w badaniach klinicznych. Wdrożenie KSO ma pozwolić pacjentom trafiać od razu do odpowiednich placówek, bez konieczności „krążenia po systemie”, a cyfrowe narzędzia mają umożliwić śledzenie ścieżki pacjenta, monitorowanie jakości i eliminowanie wąskich gardeł.
Czytaj też: Nowotwory krwi pod lupą Sejmu. Eksperci apelują o przyspieszenie zmian w hematoonkologii
Prof. Maciej Krzakowski, krajowy konsultant ds. onkologii klinicznej, członek Prezydium All.Can Polska, tłumaczy:
Niezależnie trzeba przyśpieszyć prace nad koncepcją wyspecjalizowanych Cancer Unit. Takie wyspecjalizowane jednostki mogą osiągać lepsze wyniki kliniczne przy efektywniejszym wykorzystaniu środków. Jesteśmy przekonani, że odpowiednie finansowanie onkologii ma bezpośrednie przełożenie na jakość opieki i wyniki leczenia pacjentów – mówi prof. dr hab. n. med. Maciej Krzakowski, konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej, członek Prezydium All.Can Polska.
Jednym z najbardziej pozytywnych wniosków z raportu jest postęp w działaniach profilaktycznych. Rozszerzenie programu szczepień przeciw HPV oraz nowe narzędzia w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej zwiększyły liczbę wykryć nowotworów na wczesnym etapie. Ale mimo sukcesów, wciąż obserwujemy spadek udziału społeczeństwa w badaniach przesiewowych oraz brak ogólnopolskiego programu dotyczącego nowotworów jelita grubego. Nierówności regionalne, ograniczona rola lekarzy POZ i brak centralnego nadzoru nad profilaktyką to kolejne bolączki, które wymagają natychmiastowego działania.
Miniony rok przyniósł dalsze poszerzenie dostępu do nowoczesnych terapii onkologicznych. Aż 36 cząsteczko-wskazań uzyskało refundację, w tym 15 dotyczących hematoonkologii, z czego aż 14 związanych było z chorobami rzadkimi. Dla pacjentów z przewlekłą białaczką limfocytową zrefundowano leczenie tabletkowe w pierwszej linii, a chorzy z opornością lub nawrotem mieli dostęp do nowych inhibitorów kinazy Brutona. Szczególnie zyskali pacjenci z chłoniakami – poza terapią CAR-T oraz przeciwciałami dwuswoistymi, pojawiła się również refundacja mogamulizumabu dla chorych na ziarniniaka grzybiastego i zespół Sezary’ego.
Mimo tych pozytywnych zmian, luka względem Europy Zachodniej nadal jest wyraźna. Według raportu, aż 35 proc. nowoczesnych terapii rekomendowanych przez europejskie instytucje nie jest refundowanych w Polsce, a tylko 30 proc. leków onkologicznych dostępnych jest bez ograniczeń. Zdaniem autorów raportu, aby zredukować tę lukę, potrzebne są równoległe reformy po stronie państwa i przemysłu: od wdrożenia mechanizmów wczesnego planowania refundacji (horizon scanning), po większą elastyczność i decyzyjność producentów w negocjacjach cenowych.
od stycznia do grudnia 2024 r. /Fot. materiały prasowe
Na tle pozostałych dziedzin, hematologia jawi się jako obszar szczególnie dopracowany. Dostępność innowacyjnych terapii dla pacjentów z nowotworami krwi i układu chłonnego plasuje Polskę wśród krajów realizujących nowoczesne standardy leczenia. Leki celowane i immunoterapia stopniowo wypierają tradycyjną chemioterapię, oferując pacjentom skuteczniejsze i lepiej tolerowane rozwiązania. Eksperci podkreślają, że kontynuowanie tego trendu będzie możliwe tylko przy zachowaniu dynamiki refundacyjnej i odpowiedniego finansowania klinik hematoonkologicznych.
Raport All.Can Polska to nie tylko rejestr faktów i decyzji, ale także mapa drogowa dla dalszego rozwoju. Z jednej strony pokazuje, że Polska systematycznie nadrabia zaległości wobec europejskich standardów, z drugiej – jasno wskazuje, gdzie nie możemy sobie pozwolić na bierność. Cyfryzacja, lepsze wykorzystanie danych, większe zaufanie między interesariuszami i realne wsłuchanie się w potrzeby pacjentów – to warunki konieczne, by Krajowa Sieć Onkologiczna mogła spełnić pokładane w niej nadzieje. Pełen raport jest dostępny tutaj.
