Projekt nowelizacji ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego został zaprezentowany przez Ministerstwo Zdrowia jako narzędzie do skuteczniejszej walki z pseudomedycyną. Głównym celem nowych przepisów jest zwiększenie możliwości reagowania na sytuacje, w których pacjenci są narażeni na niebezpieczne i niesprawdzone metody leczenia.
Czytaj też: Jak walczyć z dezinformacją medyczną? Rzecznik Praw Pacjenta ma konkretne pomysły
Nowelizacja ma pozwolić na szybsze eliminowanie zagrożeń wynikających z działalności osób podających się za specjalistów medycznych, a także na ukrócenie praktyk bazujących na terapiach niezgodnych z aktualnym stanem wiedzy naukowej. Wprowadzone zmiany mają również wzmocnić uprawnienia Rzecznika Praw Pacjenta, by mógł skuteczniej przeciwdziałać nieuczciwym podmiotom w ochronie zdrowia.
Surowe kary dla szarlatanów i znachorów
Nowelizacja zakłada istotne rozszerzenie kompetencji Rzecznika Praw Pacjenta. Po wejściu w życie nowych przepisów będzie on mógł wydawać publiczne ostrzeżenia wobec podmiotów stosujących praktyki zagrażające zdrowiu lub życiu pacjentów. W praktyce oznacza to, że w przypadku wykrycia niebezpiecznych terapii lub podejrzenia nieuczciwej działalności medycznej, Rzecznik będzie miał prawo oficjalnie przestrzegać przed nimi opinię publiczną. To istotna zmiana, ponieważ dotychczas władze miały ograniczone możliwości szybkiego informowania społeczeństwa o zagrożeniach wynikających z pseudonaukowych metod leczenia.
Czytaj też: Czy Wojskowa Akademia Medyczna jest potrzebna?
Dodatkowo Rzecznik otrzyma prawo do wydawania decyzji tymczasowych, które pozwolą na natychmiastowe wstrzymanie działalności uznanej za szkodliwą, do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego. Taki mechanizm ma zapobiegać sytuacjom, w których szkodliwe praktyki funkcjonowałyby przez długi czas, zanim zapadnie ostateczna decyzja administracyjna.
Projekt wprowadza formalną definicję praktyk pseudomedycznych, co ma pomóc w ich jednoznacznym rozpoznawaniu i eliminowaniu. Zgodnie z nowelizacją, za pseudomedycynę będą uznawane wszelkie świadczenia zdrowotne udzielane przez osoby nieposiadające odpowiednich kwalifikacji oraz stosowanie metod leczenia nieopartych na dowodach naukowych. Szczególnie podkreślono konieczność eliminacji terapii, które mogą prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia pacjentów.
Nowe przepisy mają także przeciwdziałać propagowaniu nieskutecznych metod jako rzekomej alternatywy dla konwencjonalnej medycyny. W ostatnich latach odnotowano liczne przypadki, w których osoby chore rezygnowały z leczenia opartego na wiedzy naukowej na rzecz niesprawdzonych terapii, co często miało tragiczne skutki. Rząd liczy, że nowe regulacje pomogą ograniczyć takie zjawiska.
Ministerstwo Zdrowia zapowiada także zwiększenie wysokości kar finansowych dla osób i firm oferujących szkodliwe terapie. Obecnie maksymalna kara wynosi 500 tys. zł, ale po wejściu w życie nowych przepisów jej górna granica wzrośnie do 1 mln zł. Wyższe sankcje mają stanowić skuteczny środek odstraszający dla podmiotów zajmujących się rozpowszechnianiem niesprawdzonych terapii.
Co istotne, odpowiedzialność poniosą nie tylko firmy i organizacje oferujące pseudomedyczne usługi, ale także ich kierownicy i właściciele. Nowelizacja zakłada, że osoby odpowiedzialne za dopuszczenie do stosowania niebezpiecznych metod leczenia będą mogły zostać ukarane indywidualnie, co ma zwiększyć skuteczność egzekwowania prawa.
Rzecznik Praw Pacjenta zyska nowe narzędzia
Nowelizacja przewiduje również rozszerzenie uprawnień Rzecznika Praw Pacjenta w zakresie dostępu do systemu powiadamiania ratunkowego. Dotychczas dane z tego systemu były dostępne wyłącznie dla służb ratunkowych, ale teraz Rzecznik uzyska możliwość analizowania zgłoszeń alarmowych w kontekście naruszeń praw pacjentów.
Dzięki temu rozwiązaniu będzie można szybciej identyfikować przypadki odmowy udzielenia pomocy medycznej czy nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu ochrony zdrowia. Ułatwi to także podejmowanie działań w sytuacjach, gdy pacjenci zostali narażeni na niebezpieczeństwo w wyniku stosowania pseudomedycznych praktyk.
Projekt ustawy trafi teraz do dalszych konsultacji, a jego finalna wersja ma zostać przedłożona Sejmowi w najbliższych miesiącach. Jeśli nowe przepisy wejdą w życie, będą stanowiły jedno z najbardziej stanowczych działań przeciwko pseudomedycynie w Polsce.
