Dane Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) mówią, że tylko ok. 50 proc. pacjentów stosuje się do zaleceń terapeutycznych. Tym, którzy zaniechują tego, pogarsza się zdrowie, częściej są hospitalizowani i choćby z tego powodu rosną koszty ich leczenia. Połowa pacjentów nie przestrzega zaleceń dotyczących przyjmowania leków, zmiany stylu życia, diety, aktywności fizycznej czy regularnych wizyt kontrolnych.
50 proc. pacjentów z nadciśnieniem tętniczym przestaje przyjmować zapisane im leki już w pierwszym roku leczenia, a 25 proc. nowo zdiagnozowanych nie wykupuje przepisanych leków. Dotyczy to przede wszystkim osób młodych. Najchętniej leczą się osoby w wieku 80 plus, ale wtedy już choroby zdążyły się rozszaleć i trudno je leczyć.
Niedostateczne przestrzeganie zaleceń prowadzi do powikłań, przedłużania się procesu leczenia, a w końcu pogorszenia stanu zdrowia pacjentów i ryzyka ich przedwczesnej śmierci. Z tego powodu rośnie również liczba hospitalizacji, zwiększa się obciążenie systemu ochrony zdrowia.
Czytaj także: Prof. Myśliwiec: W leczeniu cukrzycy typu 1 ważne są terapie biologiczne i nowoczesne, osobiste pompy insulinowe
Adherence w przewlekłych chorobach cywilizacyjnych kluczem do skutecznej profilaktyki
Na taki temat obradowała senacka Komisji Zdrowia. Jeśli pacjenci przewlekle chorzy, m.in. na choroby sercowo-naczyniowe, psychiczne czy cukrzycę, przestrzegają zaleceń lekarskich, zwyczajnie cieszą się lepszym zdrowiem. Tym samym mogą normalnie funkcjonować społecznie, a i system ochrony zdrowia oszczędza pieniądze.
Adherencja nie tylko poprawia jakość życia chorych, ale przedłuża ich życie.
Biorąc to wszystko pod uwagę przewodnicząca Komisji Zdrowia, senator Beata Małecka-Libera, uważa, że po latach koncentrowania się na leczeniu klinicznym i wdrażaniu nowoczesnych technologii nadszedł czas na podjęcie działań związanych z profilaktyką i edukacją zdrowotną.
Senat rok 2025 r. ogłosił Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki. Zdaniem senator Beaty Małeckiej-Libery, aby poprawić zdrowie Polaków, ważna jest edukacja, prowadzona już od przedszkola, promowanie zdrowego trybu życia czy budowanie dobrej i skutecznej relacji lekarz-pacjent. Konieczne jest też uświadamianie pacjentom poważnych konsekwencji wynikających z niestosowania się do zaleceń terapeutycznych.
Czytaj także: Zaskakujące odkrycie. Lek na nadciśnienie łagodzi objawy ADHD
Zapowiedź powołania zespołu
Senator zapowiedziała powołanie zespołu, który podejmie pracę nad opracowaniem katalogu niezbędnych działań zarówno krótkofalowych, jak i długoterminowych i systemowych, które wpłyną na poprawę adherence w Polsce.
Do udziału w pracach zespołu zaprosi przedstawicieli instytucji odpowiedzialnych za kształtowanie polityki zdrowotnej w Polsce, organizacji pacjenckich, towarzystw naukowych, ekspertów medycznych – lekarzy i pielęgniarki, farmaceutów. W maju, w czasie polskiej prezydencji, w parlamencie odbędzie się spotkanie poświęcone problemom zdrowia, gdzie ważnym tematem będzie adherence w skali europejskiej.
Adherence – przyczyny nieprzestrzegania zaleceń lekarskich
Do przyczyn należą m.in.:
- brak zrozumienia zaleceń medycznych,
- trudności finansowe,
- niedostateczne wsparcie w procesie leczenia,
- bariery w dostępie do usług zdrowotnych
- psychiczny opór przed przyjęciem do wiadomości swojej choroby.
W przestrzeganiu zaleceń lekarskich pomóc może m.in.:
- edukacja pacjentów, aktywne ich angażowanie w proces leczenia;
- wzmocnienie współpracy i komunikacji między lekarzem a pacjentem;
- personalizacja terapii i uproszczenie schematów leczenia;
- zwiększenie dostępności wsparcia psychologicznego;
- rozwój zintegrowanej opieki nad pacjentem;
- wykorzystanie technologii mobilnych i telemedycyny;
- wdrażanie rozwiązań systemowych wspierających skuteczność prewencji i leczenia chorób przewlekłych.
Adherence – poprawa tylko poprzez współpracę zaangażowanych stron
Tylko wspólny wysiłek daje szansę na skuteczniejsze leczenie, lepszą jakość życia zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Społeczeństwu trzeba mówić, jakie znaczenia ma stosowanie się do zaleceń lekarskich dla zdrowia, ale też dla systemu ochrony zdrowia.
Czytaj także: Rozmowa to jest wysiłek. A ludzie nie lubią się wysilać. Jest nam jednak potrzebna do życia jak powietrze
Eksperci zgromadzeni na obradach komisji nie mieli wątpliwości, że jeśli pacjenci zaczną się stosować do zleceń lekarskich, zainwestują w ten sposób we własne zdrowie, dłuższe i lepsze życie, a także w bardziej zrównoważony i wydolny system ochrony zdrowia. Zyskają szansę na zmniejszenie liczby powikłań, poprawę jakości życia. Mniej będzie też wydatków na leczenie skutków braku przestrzegania zaleceń lekarskich.
Trzeba poprawić skuteczność leczenia przewlekłych chorób cywilizacyjnych. Coraz więcej osób zmaga się z problemami psychicznymi, jest wręcz epidemia depresji i różnego rodzaju zaburzeń psychicznych. W dodatku społeczeństwo starzeje się, a więc wzrasta liczba osób zmagających się z chorobami przewlekłymi. Są coraz większe nierówności w dostępie do opieki medycznej, a to wymaga odpowiedzialnych i kompleksowych rozwiązań.
Z perspektywy zdrowia publicznego kluczowe znaczenie mają:
- programy profilaktyczne;
- promocja zdrowego stylu życia;
- wdrażanie nowoczesnych terapii, które ułatwiają pacjentom funkcjonowanie z chorobą i nie powodują skutków ubocznych;
- stosowanie leków o przedłużonym działaniu lub terapii skojarzonej.
